login     icon mail

logo werkgroep oud heerenveen 250

Gezicht op Heerenveen
Geschilderd door Goffe Struiksma in 1951. (Collectie: Museum Heerenveen)
Crackstate en RK kerk
In het centrum van Heerenveen. (Collectie: Museum Heerenveen)
Schoterlandse Kruiskerk
Geschilderd door Durk Piebes Sjollema van 1825 tot 1835


kaart woonplaats de knipe

Kynhout werd - en wordt nog steeds - gevonden in dit voormalige en in 400 jaar volledig afgegraven hoogveengebied. De Dikke Van Dale meldt hierover; " kienhout, fossiel hout, hier te lande uit het veen gedolven, bevat veel hars." Tot die tijd - zo omstreeks 1550 - lag de wereld er hier vrijwel ongerept bij.
Op het uitgestrekte hoogveengebied ten oosten van waar later Heerenveen zou ontstaan zullen hooguit een paar imkers en schapen houders / herders een karig bestaan hebben gevonden.
Hoe is dat enorme veenpakket hier nu terecht gekomen?
Daartoe moeten we een heel eind terug in de tijd. Zo'n twee miljoen jaar geleden en tot ongeveer tienduizend jaar terug stond ons land onder invloed van een drietal ijstijden van Scandinavische oorsprong.
Tegen het einde van de laatste ijstijd, het Weichselien genoemd naar de rivier de Weichsel, met een pakket ijs, dat zich ongeveer uitstrekte tot het tegenwoordige Hamburg en onze streken dus net niet bedekte, kwamen er hier enorme zandstormen voor in de koude, droge lucht.
De zeewaterspiegel was toen zo laag, dat de Noordzee voor een groot deel droog stond. Zo kwam ons land dus te liggen onder een dikke deken van dekzand, die niet overal even dik was.
Tien duizend jaar geleden werd het klimaat zachter en vochtiger.
Door weer, wind en regenwater vond er erosie plaats en was er weer plantengroei mogelijk. Met name mos stond aan de basis van het hoogveenpakket dat hier in de loop van duizenden jaren ontstond en dat hier en daar wel tot vier meter dik werd.


pream de knipePream De Knipe

Dit maagdelijk hoogveenpakket werd vanaf 1550 aangesneden en zo ontstonden er langzamerhand, langs de vanuit het westen gegraven Schoterlandse Compagnonsvaart de dorpen Nieuw Brongerga en later Nieuw Katlijk, die nog weer later respectievelijk Benedenknijpe en Bovenknijpe zouden gaan heten.
Bovenknipe met de doopsgezinde kerk uit 1856, waarbij in de klokgevel elementen uit 1751 zijn herbruikt, laat de oude, schilderachtige structuur van bebouwing aan weerszijden van de Schoterlandse Compagnonsvaart nog zien. Aan de noordzijde van de vaart is de Commissieweg aangelegd die in 1955 ook het oostelijke deel behoorlijk ging ontsluiten.

In 1881 werd de trambaan van Heerenveen naar Drachten aangelegd die tot ‘de Hoeke’ de Compagnonsweg volgde en daarna naar het noorden afboog. De lijn is in 1947 opgeheven. Daar bij ‘de Hoeke’ staat ook het café en is na de oorlog een bebouwingskom gevormd. Ten zuiden van de Meyerweg vanaf de jaren tachtig en ten noorden vanaf de late jaren negentig.Sinds 1963 zijn Benedenknijpe en Bovenknijpe samengevoegd en gaan ze als De Knipe door het leven.

allegorische optocht de knipe 6 oktober 2018 002Allegorische optocht De Knipe

Onze sponsors: