Afb. 1: J. Stellingwerf, 1723 Afb. 2: Circa 1780 (maquette door R.J. Wielinga)
Afb. 3: Voormeer, 2013 Afb. 4: Tuinmanswoning 2022
* In het begin van de zeventiende eeuw bewoonde jonker Gerryt Sickinga de zgn. “Jonckershuijsinge” [Jonkershuis] aan de Schoterlandse Compagnonsvaart. In 1713 werd het huis eigendom van koopman Johannes de Jong, die het de naam “Voormeer” gaf vanwege het uitzicht op een aantal veenmeren in de richting van Oranjewoud (afb. 1).
* Zijn enige kleindochter, Anna Maria de Jong, groeide als weeskind hier op. Zij trouwde in 1752 met de in Wolvega wonende vervener Nicolaas van Heloma. Zij lieten in 1753 “Voormeer” afbreken en het huidige pand oprichten, dat in 1755 gereed kwam (afb. 2).
* In het stucwerk in de hal herinneren twee spiegelmonogrammen met hun initialen en een alliantiewapen aan de opdrachtgevers. De hal, twee kamers en de zaal zijn voorzien van stucplafonds in rococostijl. In die van de oostelijke voorkamer zijn de vier jaargetijden weergegeven. De zaal in het achterhuis heeft bovendien een gestucte schouw met aan weerszijden twee gestucte pronknissen in rococostijl. Deze nissen zijn uniek in Nederland. De wanden van de oostelijke voorkamer zijn behangen met achttiende-eeuws goudleerbehang.
* In 1846 werd het voorhuis met een extra verdieping verhoogd en werden alle vensters verlengd en door ramen in empire-stijl vervangen (afb. 3). Tevens werd de tuin in landschappelijke stijl aangelegd, waarbij misschien de landschapsarchitect L.P. Roodbaard was betrokken.
TUINMANSWONING
Omstreeks 1852 werd de tuin naar het oosten toe uitgebreid en werd er een tuinmanswoning gebouwd (afb. 4). De voorgevel was opgetrokken in rode en de overige gevels in gele baksteen. In de negentiende- en twintigste eeuw zijn de gevels regelmatig witgeschilderd, waardoor het leek alsof de gevels gepleisterd waren. Tijdens de restauratie in 2022 is de voorgevel in de kleur van de rode baksteen en zijn de overige gevels in de kleur van de gele baksteen geschilderd.
Het complex is van rijkswege beschermd als een kleine buitenplaats.
Literatuur
“Voormeer Heerenveen, familiehuis van de Heloma’s”
“Tuinmanswoning Voormeer Heerenveen” in de Veenbrief van september 2022
Download brochure