HIP-TIME MAGAZINE 62 
Ten tijde van de plannen voor 110 flatwoningen te Heerenveen spreekt de woningbouwvereniging “Heerenveen” van ‘bouwen langs de A. Kuyperstraat’. Aan het bouwbedrijf N.V. voorheen H. Steenbergen te Epe is opdracht gegeven om in Heerenveen (110) etagewoningen te realiseren. Tegelijk is deze N.V. ook bezig met een opdracht van 86 gelijksoortige woningen te bouwen in Drachten. Wanneer het personeel na de bouwvak terugkeert, wordt hen ontslag aangezegd. Zowel in Heerenveen als Drachten gaat het aanvankelijk om een tiental mensen, maar dat blijken er bij nader inzien toch veel meer te zijn. In de week van 30 juli 1957 staat het werk in beide plaatsen stil. In Drachten is het werk veel verder, want daar is sprake van doorwerkende schilders, terwijl in Heerenveen absoluut niet wordt gewerkt. Uiteraard spant de gemeente zich in om met de heer Steenbergen tot een oplossing te komen. In Heerenveen lukt dat niet getuige een artikel in de Leeuwarder Courant van 9 oktober 1957, waarin wordt aangekondigd: “110 flats te Heerenveen opnieuw aanbesteed”. Daarvoor zijn een vijftal aannemers uitgenodigd in te schrijven. Een firma uit Piaam, een uit Nijverdal, een uit Sneek en twee Heerenveense bedrijven, nl. L. van der Meulen en Zn. én Van der Wijk, Schaap en Buwalda. Het gaat om bedragen tussen fl.1.605.000 en fl.1.658.940. Er is geen beslissing genomen, want de gunning is aangehouden. Voor de N.V. voorheen Steenbergen is de zaak op een faillissement uitgelopen.
In de archiefinventaris van de gemeente Heerenveen is er een flink dossier onder nr. 156-1 uit de periode 1957-1961 te vinden over het “Complex BV 327, 110 woningen”. Tezijnertijd gaan we daarin nog eens een keer rondneuzen om te lezen, welke firma deze etagewoningen uiteindelijk heeft mogen bouwen. Zelfs onze ‘eigen’ Friese Koerier’ laat ons in de steek voor wat betreft de aangehouden gunning, terwijl ze op 1 november wel meldt, dat de woningen aan de Abr. Kuyperstraat ‘in aanbouw’ zijn. Ook maakt ze ons deelgenoot van de discussie over de voorgenomen aanleg van een Centrale Antenne Installatie, die de huurprijs per week met ca. 35 cent zal opdrijven.
Links van een denkbeeldige diagonaal op deze luchtfoto D 1266 van Aerophoto NL worden de straten van de Vlinderbuurt afgeschermd, maar tevens ontsloten door de ‘kanjers’ van de landelijke politiek uit het midden en het einde van de 19e eeuw. Ten noorden ligt daar de Thorbeckestraat, die in twee fasen is aangelegd in de periode 1955-1957. Jan R. Thorbecke (1798 -1872) is de meest Nederlandse liberale staatsman, die met name de hand heeft gehad in de herziening van de grondwet en de gemeentewet (1850). Hij leidde verschillende kabinetten.
Westelijk van de kakelverse flats - eveneens diagonaal en aangelegd in dezelfde jaren - loopt er de A. Kuyperstraat. Ook de carrière van Abraham Kuyper kent een lange inspanning voor de politiek (A.R.), maar ook voor de kerk. Als N.H.-predikant, hoogleraar en mede-stichter van de Vrije Universiteit is hij ook mede-veroorzaker van de doleantie.
De dwarse aanvoerstraten, die vanaf de Van Kleffenslaan uitmonden in de A. Kuyperstraat, zijn de Savornin Lohmanstraat (bovenste) en de P.J. Troelstralaan (middelste straat met tussenberm). Van Jhr.Mr. A.F. de Savornin Lohman (1879-1921) is bekend dat hij aanvankelijk lid is van de A.R.P. en later van de C.H.U. Zijn Vrij-Anti-Revolutionaire opvattingen staan haaks op die van Abraham Kuyper. De straatnamencommissie symboliseert dit in het verloop van de beide straten.
Pieter Jelles Troelstra werd geboren te Leeuwarden op 20 april 1860 en overleed te Den Haag op 12 mei 1930. Nederlands socialistisch staatsman en Fries dichter.
In de uiterste hoek linksbeneden op de foto ziet U een aantal ingerichte achtertuintjes van de bewoners van de onderste woonlaag van het eerste flatgebouw van Zuid-Oost Friesland, dat in 1953 aan het Burgemeester Kuperusplein werd gerealiseerd. De Friese Koerier van 13 juni 1953 ziet de voltooiing snel naderen. Op 14 april 1955 wordt door de aanleg van de Van Kleffenslaan het flatgebouw aan deze straat gesitueerd.
Op de achtergrond kijkt U aan tegen de achterkant van een aantal woningen aan de Nieuwburen en de fronten van een stukje Heideburen aan weerskanten van de Zonnebloemstraat. Aan beide kanten van de nieuwe verkeersbrug in de A-32 liggen in de Schoterlandse Compagnonsvaart een aantal woonboten. Deze symboliseren de woningbehoefte van de naoorlogse periode en maken nog volwaardig deel uit van de lintbebouwing. Uit de Woningkaartenadministratie (roze kaarten) van de gemeente blijkt dat er in die jaren talrijke woonboten in Heerenveen liggen. Vooral aan de wal “t.o. Dr. Brouwer” of ”t.o. Huize Voormeer” aan de Heideburen is een enkele keren voorkomende nadere locatie-aanduiding. Het schip “Tine” bewoond door Hendrik Stiksma (van 7 oct. 1954 tot 1 juni 1955), de ark van Koos van Wijngaarden (16 aug. 1957 tot 1 juli 1963) en het schip ‘Bathing Beauty’ van Rinke Bok (23 aug. 1958 tot 6 juni 1961) worden gespot. Zelfs Rijkswaterstaat laat werknemer Pieter Schoen met het schip “Maas” in oktober 1956 daar ligplaats kiezen. In het Meer hebben dan ook nog het schip ‘Alma’, het schip ‘Sa kin it ek’ en het schip ‘Frisia’ een ligplaats toegewezen gekregen.
De woningbehoefte dringt daardoor de architectonisch kwetsbare plaats van ‘Huize Voormeer’ naar de achtergrond. Bovendien is door de infrastructurele veranderingen ‘Huize Voormeer’ op een ‘eilandje’ komen te liggen. Het buitentje is aan alle kanten ingesloten door wegen en vaarten.
Enkele jaren later worden de woonbooteigenaren naar de Polderdijk aan de Heerensloot gedirigeerd, wanneer de dempingsplannen van de Kolk en de Compagnonsvaart worden gepresenteerd. Prominent is nog in de rechterbovenhoek van de foto aanwezig de boerderij van Anne Koopmans. Deze boerderij ligt juist oostelijk van twee percelen ‘weiland’ - direct ten zuiden van de Compagnonsvaart en recht tegenover Huize Voormeer - welke in het Rekeningboek van Oudeschoot van 1768 als landnaam ‘de Ronduit’ hebben gekregen. Het Floreenkohier van 1828 bevestigt dat en het kadastrale minuutplan van 1832 kent daaraan toe: kad. gem. Heerenveen, sectie A, nrs. 441 en 442. Aan de westkant stroomt daar dan nog de ‘Klaas Schuitmakerswijk’, waarvan het restant op de foto nog steeds aanwezig is als ‘bermsloot’ van de rijksweg 32. Mooier nog gezegd ... de ‘waterpartij’ of de ‘vijver’ van de Vlinderbuurt in opbouw.
De nieuwe straatjes langs de ingangszijde van de flats krijgen - na aangelegd te zijn in de periode 1956-1957 - bij raadsbesluit van 17 maart 1958 de meest schitterende vlindernamen. Van noord naar zuid worden dat de Citroenvlinderstraat, de Vuurvlinderstraat, de Koolwitjestraat, de Aureliastraat en als afsluiting de Atalantastraat. Laatstgenoemde krijgt dan als verlengde de Koornbeursweg en is nog niet eens zo lang geleden aan de ‘Verlengde’ Atalantastraat geknoopt om het verkeer naar de stadsrondweg te kunnen laten afvloeien. Deze heet op dat punt van samenkomst ‘Stadionweg’.
De bebouwing langs de destijdse Atalantastraat is zichtbaar het resultaat van een bouwstroom van aaneengeschakelde gezinswoningen.
Foto:archief Museum Heerenveen (voorheen Willem van Haren) F 01743
2013, juli 28 - wibbo westerdijk - hip-backup
